Bart Bruneel (manager transport logistiek en havens bij VDAB OVL) en Tomas Quaethoven (arbeidsmarkt adviseur OVL – evoluties arbeidsmarkt en adviezen centraal voor Vlaanderen) van VDAB delen als deel van de harde kern hun expertise en ervaring in arbeidsbemiddeling en beroepsopleidingen. Ze benadrukken in dit interview met TLV magazine de cruciale rol van sterke samenwerkingen met partners en delen inzichten in de uitdagingen en kansen op de arbeidsmarkt.

Interview: Evy Van Der Paelt, Shannon Van den Borre

TLV magazine: Waarvoor staat VDAB?

Bart Bruneel: De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding. We mogen die ‘B’ niet vergeten want dat is een belangrijke pijler in ons dienstverleningsverhaal.

Waar staan we voor? Arbeidsbemiddeling/(beroeps)opleidingen en competentieversterking. Dit zijn de twee voornaamste clusters waarrond we ons organiseren en die zijn nauw aan elkaar verbonden.

Tomas Quaethoven: We zijn daar over de jaren heen ook zeker sterk in gegroeid met partnerwerkingen enzovoort. We zijn ook dataregisseur wat betreft één van de pijlers.

Bart: Bij arbeidsbemiddeling heb je twee zaken. Je bemiddelt tussen twee partijen: werkgevers en kandidaat werknemers. Die twee kanten zijn net écht de sterkte van VDAB om daartussen te staan en die twee te verbinden.

TLV: Wat zijn de kerntaken?

Bart: De kerntaak is activeren van mensen die werk zoeken (of die niet zoeken maar waar we een kleine duw moeten geven). Daarvoor hebben we alle mogelijke dienstverleningskanalen mee uitgebouwd. Gaande van directe bemiddeling (directe vacatures voorstellen die passend zijn bij hun profiel) tot partners inschakelen die een langere en intensievere begeleiding kunnen voorzien. Werk is uiteraard altijd de doelstelling bij het activeren.

Het kan alles zijn: opleiding, begeleiding, specifieke activiteiten opzetten voor specifieke doelgroepen. Maar om terug te komen op onze kerntaak ‘bemiddelen’, is het uiteraard ook belangrijk de werkgevers te informeren. Als je een vacature hebt of mensen zoekt, waar vind je die dan? Wat is er beschikbaar en hoe kan VDAB ondersteunen om jouw vacatures ingevuld te krijgen via verschillende mogelijkheden. Maar onder andere ook wat een werkgever zelf kan doen om de vacature ingevuld te krijgen?

Instrumenten zoals individuele beroepsopleiding in de onderneming (IBO) zijn hier een veel voorkomend antwoord. Het is een heel belangrijk en wijdverspreid instrument maar is nog steeds onderbenut vandaag.  

Tomas: Dat activeren is belangrijker dan ooit vandaag. We zitten met een heel krappe arbeidsmarkt met een lage werkloosheid. We proberen zo mensen die niet beroepsactief zijn, via het pad van werkloosheid naar werk te leiden maar dat blijven moeilijkere doelgroepen.

Bart: De terminologie die nu recent gebruikt wordt is dat we klanten moeten kunnen ‘verleiden’ met een ongelofelijk onweerstaanbaar aanbod. Dat is net een andere invulling. We proberen zo die meer complexe doelgroepen (met bijvoorbeeld een vervangingsinkomen) zo snel mogelijk actief in het reguliere circuit terecht te laten komen. Alle mogelijkheden staan open om voor iedereen zo een passend mogelijk aanbod te vinden.

We hebben een groeiend aandeel aan mensen die activering beogen. Het gaat eigenlijk over mensen die zonder verplichting of druk richting de arbeidsmarkt net een ‘duwtje’ moeten krijgen in de richting van die arbeidsmarkt. We moeten hiervoor echt vlot samenwerken met partners om mensen in die situatie terug mee te activeren en laten participeren aan de arbeidsmarkt.

TLV: Hoe heeft VDAB de arbeidsmarkt de voorbije jaren zien evolueren?

Tomas: Wat mij betreft naar een structurele knelpunteneconomie. De lijst van knelpuntberoepen blijft maar groeien. Ongeveer één op drie beroepen die VDAB definieert in de classificatie is een knelpuntberoep. Kijken we naar vacatures, gaat dat al snel rond de 70 tot 90 procent van de beroepen die knelpuntvacatures zijn. We hebben momenteel nochtans een zeer lage werkloosheid. Het aantal uitkeringsgerechtigden is vandaag slechts nog maar de helft van onze werkzoekende klantengroep. De rest komt eerder uit de niet-beroepsactiviteit die we nu noodgedwongen proberen te activeren. We krijgen dat ook moeilijk opgelost. Er is op die manier een groot tekort aan specifieke profielen zoals leerlingen uit de STEM-richting of mensen met een technische achtergrond. De vraag naar afgestudeerde profielen met specifieke opleidingen stijgt elk jaar terwijl het aanbod juist daalt.

Bart: Naast de zaak van de knelpuntberoepen zijn de stijgende energie- en loonkosten ook een evolutie op de Belgische arbeidsmarkt. Kort na de start van de oorlog in Oekraïne zijn de kosten voor energie sterk gestegen. Door de typerende inflatie zijn zo ook automatisch de lonen geïndexeerd van Belgische werknemers. Dit bracht ons onmiddellijk in een concurrentienadeel en speelt onze economie ook zeker parten. Er zijn vooral grote problemen voor de industriële sector door deze stijgende kosten.

Aanvullend zijn we dus vooral rond die activering bezig. Daarnaast bekijken we ook continu hoe we gaan tegemoetkomen aan de noden van bedrijven. Traditioneel is dit altijd een productiviteitsgroei geweest. Hoewel we in Vlaanderen altijd koploper geweest zijn van deze productiviteitsverhoging, begint dit nu ook te krimpen. Ten derde is er ook nog de arbeidsmigratie. Hier gaan we ook gerichter een plan van aanpak gebruiken voor een vlotte tewerkstelling in één van de vele knelpuntberoepen.

Tomas: Productiviteit is iets waar we sterk op moeten inzetten om de productie in België te houden. Door de hoge loonkosten moeten we concurreren op andere manieren, in dit geval door een hogere productiviteit.

‍TLV: Hoe heeft VDAB zich in de loop der jaren ontwikkeld en welke belangrijke mijlpalen heeft de organisatie bereikt?

Bart: De uitdaging om richting 80 procent werkzaamheid te gaan, hebben we vanuit VDAB sterk aan bijgedragen. In sommige provincies hebben we deze kaap zelfs al behaald.

In vergelijking met buurland Nederland, scoren we qua tewerkstelling iets lager maar met een veel groter aandeel aan fulltime tewerkstellingen.

Ondanks het feit dat het aantal mensen op gewone werkloosheid een krimpende vijver is, slagen we er wel in om een ruim aandeel(40 tot 50 procent) van klanten uit een ander stelsel aan het werk te krijgen. Het feit dat we dit volume binnen deze legislatuur kunnen bereiken, is een mijlpaal die we zelf ook niet verwacht hadden. Dit toont het grote belang aan van onze samenwerkingen met externe partners.

“Vaak is het beroep zelf niet het probleem, maar de weg ernaartoe.”

‍TLV: Wat zijn momenteel de grootste uitdagingen op de arbeidsmarkt? Hoe schatten jullie de toekomst in?

Tomas: Het is een werk van lange adem. De structurele knelpunteneconomie waar we ons vandaag in bevinden, krijg je niet zomaar opgelost. Er zijn verschillende paden en randvoorwaarden (onderwijs, energie, lonen, mobiliteit,...) waar men zich van bewust is. Hopelijk zal er ook aan gewerkt worden om dat pad, richting 80 procent werkzaamheid en zo een afslanking van de knelpunteneconomie te bereiken.

Werkgevers meer inclusief laten rekruteren zal ook een grotere uitdaging worden voor de toekomst. Daarnaast is er ook een stijgend aandeel in langdurige zieken en dat heeft voor een stuk te maken met het maatschappijbeeld maar ook met de werkbaarheid van werk. De werkbaarheid van werk moet ook zeker verbeteren en daarmee kunnen we mogelijks die groeiende lijst van langdurige zieken ook inkorten.

Al die paden, als we die allemaal kunnen aanpakken, dan zie ik het zeker positief in. Dan kunnen we naar die 80 procent werkzaamheid gaan en ook een maatschappij creëren waar minder discriminatie aanwezig is, bijvoorbeeld.

Als je dat allemaal kan aanpakken, krijg je natuurlijk een gelukkigere maatschappij. Bij de VDAB blijven we positief. Je merkt ook bij de bedrijven dat er nog steeds veel zin is om te ondernemen en te groeien. Werkgevers staan vandaag alvast meer open om die knelpunten aan te pakken.

TLV: Hoe kunnen werkgevers omgaan met de vergrijzing en de krapte op de arbeidsmarkt?

Tomas: Opleiden en nog eens opleiden. Levenslang leren en samenwerking met onderwijs zijn ook belangrijk maar een goed retentiebeleid is cruciaal.

Bart: Investeren in medewerkers is inderdaad zeer belangrijk vandaag.

Tomas: Het is belangrijk om mensen geïnteresseerd te houden. Rekening houden met work-life balance bijvoorbeeld, opleidingen aanbieden, etc.

Bart: Groeien is niet altijd promoveren, het is ook zich verder kunnen ontwikkelen.

‍
‍TLV: Welke specifieke acties zet VDAB op voor de transport – en logistieke sector?

Bart: We hebben de klassieke arbeidsbemiddeling en invulling van vacatures door de juiste kandidaten te vinden. Dat hebben we in heel Vlaanderen. Op niveau van een aantal beroepen is er nog een groot potentieel. De drempel is niet altijd het beroep maar de weg er naartoe. Het behalen van een rijbewijs, de taal, examens, enzovoort. Als VDAB gaan we actief bekijken hoe we bepaalde processen haalbaarder kunnen maken. We bieden vandaag bijvoorbeeld de mogelijkheid tot het maken van specifieke examens (zoals Code 95) in andere talen met behulp van tolken. Zo verlagen we de drempel tot bepaalde beroepen en creëren we een groter aanbod aan, bijvoorbeeld, nieuwe potentiële chauffeurs of magazijniers.

We zetten ook maximaal in op eigen capaciteit om opleidingen aan te bieden voor vrachtwagenchauffeurs. Dit doen we in samenwerking met SFTL. Zo proberen we het aanbod in volume te verhogen waar we weten dat er een tekort is. We hebben twee eigen opleidingscentra maar we hebben ook een samenwerking met Syntra voor de opleiding tot vrachtwagenchauffeur.

We hebben verschillende beroepen binnen transport en logistiek waar men een weg in kan vinden via bijvoorbeeld IBO. Er zijn vandaag ook IBO-trajecten met taalondersteuning maar ook algemene jobcoaching. We werken hiervoor samen met verschillende partners om die taalopleiding op de werkvloer te ondersteunen.
Dit is voor alle type beroepen. Verder werken we ook samen met lokale besturen en werken hier actief mee aan lokale projecten en ondersteunen allerlei initiatieven die een positieve invloed hebben op de arbeidsmarkt.

‍

Je vergist je niet. Dit is wel degelijk jouw vertrouwde TLV magazine, maar dan wel in een gloednieuwe lay-out.

Jouw beroepsorganisatie houdt niet van stilstand! We kiezen voor vooruitgang, dynamiek en vernieuwing. Het nieuwe jasje voor dit magazine is een onderdeel van een complete make-over van TLV. We kiezen voor een nieuw en jong logo. Rondere vormen tonen dat onze sector ook zacht kan zijn. De letters herbergen een knipoog, wat symbool staat voor het belang van de menselijke kant van transport of logistiek. En de basiskleur van het logo drukt de ambitie van de sector uit om op haar manier steeds groener te worden. Ons nieuwe logo zal je voortaan overal in onze communicatie vinden.

“Ons nieuwe logo zal je voortaan overal in onze communicatie vinden.”

Maar niet alleen het logo van TLV kreeg een opfrisbeurt. We vernieuwen ook heel de website www.tlv.be , zodat die nog duidelijker en overzichtelijker wordt. Bovendien krijgen TLV-leden een compleet nieuwe zoekmodule ter beschikking. Daar kan je de voor je bedrijf belangrijkste documenten permanent raadplegen. Een heel nieuwe dienstverlening dus!

Wat verandert er niet? We blijven jou bij TLV uiteraard graag als lid individueel helpen. Onze gespecialiseerde experts adviseren jou verder, en dat helemaal gratis. Ook dat is de waarde van jouw lidgeld. Nog niet ervaren? Proberen gewoon!

Natuurlijk vergeten we ook niet onze eerste roeping, en dat is uiteraard de belangenverdediging. We blijven ons inzetten voor de belangen van de Vlaamse transporteur en logistieker. We blijven op de politieke tafels slaan, tot men naar ons luistert!

‍

"Een glimp in het leven van Patrick, een gepassioneerde vrachtwagenchauffeur die al 37 jaar lang nationale en internationale wegen over reist op vier wielen..."
‍

Nieuwe medewerkers bij TLV worden voorgesteld aan de wereld van transport door een mini-stage bij een transportbedrijf tijdens hun eerste werkweken. Ze gaan één dag mee met een vrachtwagenchauffeur en worden zo ondergedompeld in de dagdagelijkse realiteit. Het is belangrijk om een goed beeld te krijgen van de sector en het beroep om zo transporteurs het best te kunnen bijstaan.

Shannon Van den Borre, nieuw bij TLV als marketing, communicatie en event coördinator, mocht één dag het beroep van chauffeur meebeleven. Met jarenlange ervaring in het vak, neemt Patrick Van de Maele, chauffeur bij Trans Europe Express (TEE), ons mee op weg door zijn leven als vrachtwagenchauffeur.

‍Interview en verslag: Shannon Van den Borre
‍
‍De dag begint wanneer ik me aanmeld bij de balie van Trans Europe Express (TEE) in Erpe-Mere. Het is nog vroeg, maar ik word onmiddellijk ontvangen met een glimlach. Patrick stond al grapjes te maken bij de planning en de sfeer zat duidelijk al goed. We bereiden ons voor op de rit van vandaag door veiligheid schoenen, een helm en een fluojas klaar te nemen. Patrick overloopt met mij kort de planning, neemt nog een koffie voor onderweg en zo staan we beiden klaar voor de rit naar de eerst klant.

De vluchteling

Patrick en ik maken kort even kennis en al snel blijkt dat hij al jarenlange ervaring heeft als beroepschauffeur. Patrick vertelt me over de weg die hij afgelegd heeft als chauffeur en waar het allemaal begon. “Mijn schoonvader is de persoon die me geïnspireerd heeft om in de transportsector te starten. Collega-chauffeurs en vrienden kenden hem als ‘de vluchteling’ vanwege de lange afstanden die hij aflegde met de vrachtwagen.”, vertelt hij ludiek.  Hoewel zijn oorspronkelijke passie toch wielrennen was, moest hij na een spijtig ongeval tijdens zijn wielrencarrière nieuwe keuzes maken. Uiteindelijk trok de vrijheid van chauffeur, zowel op de weg als in de verdere internationale ritten, hem aan. Patrick vertelt mij met veel fierheid over TEE en de fijne werksfeer. Hij benadrukt dat er met veel respect en zorg omgegaan wordt met de werknemers.

De weg lijkt me uitzonderlijk rustig voor een woensdagochtend tijdens een spitsuur. Deze situatie brengt ons naar een volgend onderwerp: Merkt Patrick een groot verschil aan chauffeur zijn vandaag of vroeger? Hij hoeft er niet lang over na te denken. Voor hem is het verschil groot. Het toegenomen verkeer en de gestegen werkdruk door striktere controle op rij- en rusttijden zijn het eerste antwoord.
‍
“Tot een aantal jaren terugging het bij chauffeurs vooral over zoveel mogelijk rijden. Vroeger was er ook meer ruimte voor sociale interactie tussen chauffeurs. Vandaag is er grote concurrentie tussen chauffeurs en bedrijven onderling. Wanneer ik startte als chauffeur was er echt een groepsgevoel, een community. Iedereen hielp elkaar en je was gewoon chauffeur, los van je nationaliteit of voor wie je reed. Vandaag ervaar ik dat, jammer genoeg, veel minder.”, voegt Patrick eraan toe.

Ondertussen komen we aan bij de eerste klant. Het is niet onmiddellijk duidelijk waar we verwacht worden voor aanmelding en administratie. Na telefonisch contact met de planning bleek dat ook zij geen wijzigingen mee gekregen hebben. We proberen de juiste locatie dus zelf te zoeken. Na een tijdje, vinden we onze weg naar de ontvangstbalie en de weegbrug. Onze wachttijd loopt hier al snel op tot een vol uur.

Rust in de cabine

Het geeft mij de ruimte om Patrick te vragen hoe hij een typische dag voor zichzelf als vrachtwagenchauffeur zou omschrijven.  
Het wordt me snel duidelijk dat de nationale ritten eerder een uitzondering zijn voor hem. Zijn werkweek begint doorgaans al op zondagavond met het klaarleggen van zijn spullen voor de internationale ritten die hij maakt. Op maandagochtend vertrekt hij vroeg richting TEE, hij haalt zijn trailer op en vertrekt dan liefst zo snel mogelijk naar de eerste klant. “De dag is echter allesbehalve voorspelbaar. Onderweg naar mijn bestemming moet ik vaak omgaan met files, wachttijden en andere onverwachte obstakels.”, legt Patrick nog uit.  

Het valt me ineens op dat de radio helemaal niet aanstaat in de cabine. Ik vraag Patrick of dit een bewuste keuze is. “Tijdens het rijden geniet ik van de rust in mijn cabine, zonder enige afleiding van de radio.”, aldus Patrick.

Een vriendelijke broer in Zuid-Frankrijk

De aanmelding bij de klant en een eerste keer wegen zijn net achter de rug. We rijden nu naar de locatie waar de goederen ingeladen zullen worden. Dit verloopt heel snel. We gaan terug richting de weegbrug om alle administratie in orde te brengen. Drie kwartier later zijn we onderweg naar een volgende stop waar we kort na de middag zullen aankomen.

Vanwege onze aankomst tijd, zijn ook de medewerkers van onze volgende stop in middagpauze. Patrick en ik maken daar gebruik van om wat leuke herinneringen boven te halen aan zijn internationale ritten. Hij vertelt me met veel enthousiasme over de mooie landschappen die hij tijdens deze ritten heeft mogen zien. Ik vraag hem naar één specifiek verhaal die hij zich voor altijd zou herinneren. Een verhaal uit Zuid-Frankrijk komt boven. Een hartverwarmend verhaal over hoe hij door een lokale boer werd ontvangen met koffie en een diepgesprek had vroeg in de ochtend voor hij zijn vrachtwagen zou laden. “Vroeger waren dergelijke gastvrije momenten niet ongewoon”, zegt Patrick mij.  “Maar vandaag de dag zie ik een grote verandering naar sneller laden en lossen, met minder ruimte voor een fijne babbel.”, voegt hij toe met enige teleurstelling in zijn stem.

"Ik hou er van om een hele week op weg te zijn richting het zuiden. De planning weet dat ik hun dan bedank voor de week vakantie".

Ik werd benieuwd naar mogelijke verrassende aspecten van zijn werk waar mensen misschien niet aan zouden denken. Iets wat mij bij de eerste stop onmiddellijk opviel was dat onze taak niet enkel laden en lossen was. Patrick gaat akkoord en voegt toe: “Veel mensen realiseren zich niet dat ons werk meer omvat dan alleen van punt A naar punt B rijden. We komen op diverse locaties binnen een bedrijf voordat we daadwerkelijk kunnen laden en lossen. Vaak moeten we ook nog zelf de handen uit de mouwen steken bij het laad- en losproces.”

Genieten van de kleine dingen

Hij kaart ook het onderwerp van verkeersveiligheid aan. Ik hoor enkele schrijnende verhalen van zware ongevallen te wijten aan onderschatting van de remafstand van een vrachtwagen.

We rijden richting West-Vlaanderen. Het veranderend landschap brengt me bij de vraag:

“Wat zijn enkele van de beste uitzichten die je hebt gezien tijdens het rijden, en welke routes zijn het meest indrukwekkend?”. Patrick vertelde me al dat hij heel erg geniet van internationale ritten. De planning weet ondertussen dat ze deze ritten zonder moeite aan hem kunnen geven. Het Zuiden spreekt hem het meeste aan.
“De combinatie van prachtige landschappen en gastvrije culturen maakt deze ritten voor mij eerder een plezierreis dan werk.”, lacht Patrick.

Patrick en ik zijn ondertussen een halve dag op weg samen. Uit onze gesprekken merk ik dat hij een zeer rustig persoon is die wel graag een babbeltje slaat. Ik vroeg hem dan ook, uit nieuwsgierigheid, waar hij zoal het meest van geniet tijdens zijn ritten alleen.
De landschappen onderweg en een tas koffie was zijn antwoord. Genieten van de kleine dingen des levens dus.

We zijn aangekomen bij een volgende klant. Ook hier krijgen we te maken met lange wachttijden voor het lossen van onze goederen. Wat sterk opvalt, is dat er heel wat verkeer is bij deze site en er maar weinig ruimte is voor een gesprek dat los staat van transport kwesties. Langdurige blikken onze richting uit doen me verder ook vermoeden dat men het niet dagelijks meemaakt een vrouw te zien in de cabine.

Ikzelf voel me toch al wat vermoeid worden door te focussen op de weg en onze gesprekken. Ik vraag Patrick hoe hij alert en geconcentreerd blijft tijdens zijn lange uren achter het stuur. “Over het algemeen heb ik weinig moeite met lange ritten. Als ik echt een antwoord zoek, zou ik zeggen dat een koffietje mij wel helpt.”, zegt Patrick vlotjes. Hij is deze ritten duidelijk gewoon en heeft er al veel langere achter de rug.

In de cabine zie ik toch wat technische snufjes zoals dodehoekcamera’s, tachograaf en een GPS aanwezig. Ik ben benieuwd welke technologieën hem helpen bij zijn job.

Blijkt dat de komst van de GPS zijn werk aanzienlijk heeft vergemakkelijkt. Patrick vertelt mij verhalen over hoe hij vroeger met een kaart zich moest navigeren. Patrick is ook niet verlegen en legt uit dat hij vroeger wel vaker bij bedrijven of tankstations binnenstapte om de weg te vragen. “Zo heb ik ook een woordje Italiaans geleerd.”, vertelt hij trots.

In de namiddag wijzigt Patrick zijn planning plots. Door vertraging in de voormiddag is één van de klanten weggevallen en vervangen door een nieuwe, meer gelegen op onze route. Patrick stemt nog even af met de planning en start zo zijn nieuwe route.

Het stresspijl stijgt lichtjes, want de voorspelde aankomsttijd is later dan de openingsuren van het bedrijf. We komen uiteindelijk net op tijd aan en worden opgewacht voor het laden van onze laatste lading van vandaag. Nadat alles ingeladen is, vertrekken we terug richting Erpe-Mere om onze werkdag af te sluiten.

Het was interessant om het leven van een vrachtwagenchauffeur zoals het dagdagelijks is mee te mogen maken. Er komen heel wat onverwachte situaties en herplanning bij kijken waar je niet direct bij stilstaat. Moe maar voldaan kijken Patrick en ik even terug op hoe de dag verlopen is en neem ik afscheid van hem.

‍